Η διαθλαστική χειρουργική έγκειται στο σύνολο των χειρουργικών τεχνικών κατά τις οποίες γίνεται σμίλευση του κερατοειδούς χιτώνα με τη χρήση laser, με στόχο τη μεταβολή της καμπυλότητας και διαθλαστικής του δύναμης έτσι ώστε το φως που εισέρχεται στον οφθαλμό να μπορεί να εστιαστεί σωστά πάνω στον αμφιβληστροειδή. Με αυτόν τον τρόπο επιτυγχάνεται η διόρθωση διαθλαστικών ανωμαλιών όπως η μυωπία, η υπερμετρωπία και ο αστιγματισμός.
Η 25ετής εφαρμογή της διαθλαστικής χειρουργικής δίνει την απαραίτητη εμπειρία στην ιατρική κοινότητα όσον αφορά στην αποτελεσματικότητα, ακρίβεια και ασφάλεια του εν λόγω τομέα της χειρουργικής οφθαλμολογίας. Επιπλέον η αλματώδης και συνεχής τεχνολογική εξέλιξη των μηχανημάτων laser συμβάλει σε ακόμα καλύτερα χειρουργικά αποτελέσματα.
Οι λόγοι που οδηγούν τον υποψήφιο στη λύση της διαθλαστικής χειρουργικής είναι η επιθυμία απαλλαγής από τα γυαλιά και τους φακούς επαφής, η δυσανεξία και τα προβλήματα από τη χρήση φακών επαφής, επαγγελματικοί λόγοι (π.χ. στρατιωτικοί, πιλότοι, επαγγελματίες οδηγοί, ηθοποιοί), ενασχόληση με τον αθλητισμό. Ο ασθενής πρέπει να έχει συμπληρώσει το 18ο έτος ηλικίας και να έχει σταθερή διάθλαση τουλάχιστον για έναν χρόνο.
Αντενδείξεις:
- Κλινικός και υποκλινικός κερατόκωνος “Forme fruste”
- Λεπτοί κερατοειδείς. Πρέπει να πληρούνται τα παχυμετρικά κριτήρια και να τηρούνται αυστηρά τα όρια ασφαλείας.
- Γλαύκωμα
- Σοβαρού βαθμού ξηροφθαλμία
- Ιογενείς λοιμώξεις του κερατοειδή από τον ιό του απλού έρπητα και του έρπητα ζωστήρα
- Ορισμένες παθήσεις του οπτικού νεύρου και του αμφιβληστροειδή
- Αυτοάνοσες νόσοι και σακχαρώδης διαβήτης. Συνιστούν απόλυτες ή σχετικές αντενδείξεις ανάλογα με την πάθηση. Οπωσδήποτε παράγοντες όπως η ενεργότητα και ρύθμιση της νόσου και οι οφθαλμικές εκδηλώσεις αυτής λαμβάνονται υπόψιν. Ο ασθενής αξιολογείται πολύ προσεκτικά προεγχειρητικά και αντίστοιχα παρακολουθείται στενά μετεγχειρητικά.
- Η διαθλαστική χειρουργική αντενδείκνυται κατά την εγκυμοσύνη (διότι οι ορμονικές μεταβολές προκαλούν αλλαγές στη διάθλαση και μπορεί να επηρεάσουν τη σταθερότητα της θεραπείας) ή αν σχεδιάζεται εγκυμοσύνη στον επόμενο χρόνο. Επίσης κατά τη γαλουχία.
Ο ενδελεχής και λεπτομερής προεγχειρητικός έλεγχος, ο οποίος θα καθορίσει εάν ο ασθενής είναι κατάλληλος για τη συγκεκριμένη επέμβαση ή όχι, είναι το πρώτο σημαντικό βήμα για την επιθυμητή επιτυχή έκβαση ενός διαθλαστικού χειρουργείου. Οι ασθενείς που φορούν φακούς επαφής θα πρέπει για τη σωστή εκτίμησή τους, να τους έχουν αφαιρέσει 2 εβδομάδες (μαλακοί φακοί επαφής) και 4 εβδομάδες (σκληροί φακοί επαφής) πριν τον έλεγχο. Περιλαμβάνει:
- Λήψη λεπτομερούς ατομικού και οφθαλμολογικού ιστορικού
- Ακριβή διαθλαστικό έλεγχο (και με κυκλοπληγία)
- Έλεγχο της θέσης και κίνησης των οφθαλμών
- Μέτρηση της διαμέτρου της κόρης σε φωτεινές και σκοτεινές συνθήκες (για την αποφυγή ενοχλητικών φαινομένων μετεγχειρητικά σε συνθήκες χαμηλού φωτισμού)
- Εξέταση στη σχισμοειδή λυχνία των βλεφάρων, του πρόσθιου και οπίσθιου ημιμορίου του οφθαλμού
- Μέτρηση της ενδοφθάλμιας πίεσης
- Εκτίμηση της λειτουργικής κατάστασης των δακρύων
- Παχυμετρία
- Τοπογραφία
- Αξιολόγηση μετώπου κύματος (wavefront) για ανίχνευση ιδιαίτερων διαθλαστικών εκτροπών υψηλότερης τάξης
Τα ανωτέρω δίνουν τη δυνατότητα ενός εξατομικευμένου προφίλ επέμβασης με αποτελεσματικότητα και ασφάλεια.
Για τους ασθενείς με μυωπία, υπερμετρωπία, αστιγματισμό οι οποίοι πληρούν τα κριτήρια για διαθλαστική χειρουργική, υπάρχουν δύο μέθοδοι: η Femto Lasik (Femtosecond Laser In Situ Keratosmileusis) , η οποία γίνεται με Femtosecond laser και η PRK Φωτοδιαθλαστική Κερατεκτομή (Photo Refractive Keratectomy). Μετά τον προεγχειρητικό έλεγχο, ο χειρουργός οφθαλμίατρος θα αποφασίσει την πλέον κατάλληλη μέθοδο για τον κάθε ασθενή σύμφωνα με τις παραμέτρους του οφθαλμού.
Την ημέρα του χειρουργείου ο ασθενής πρέπει να είναι ξεκούραστος, να έχει γευματίσει ελαφρά νωρίτερα, να είναι άνετα ντυμένος και να μη φορά άρωμα, λακ και μακιγιάζ. Να έχει μεριμνήσει να έχει γυαλιά ηλίου και ενδεχομένως κάποιον συνοδό για την επιστροφή του καθώς δεν θα του επιτραπεί να οδηγήσει.
Η επέμβαση διαρκεί λίγα λεπτά και για τα δύο μάτια (η εφαρμογή του laser διαρκεί λιγότερο από 1 λεπτό) και είναι ανώδυνη (γίνεται υπό τοπική αναισθησία με σταγόνες).
Femto Lasik : Αρχικά με ένα παλμικό Femtosecond laser δημιουργείται με μεγάλη ακρίβεια ο επιφανειακός κρημνός (flap) του κερατοειδούς χιτώνα. Στη συνέχεια σηκώνεται ο κρημνός με μια ειδική μικροσκοπική λαβίδα και έρχεται το excimer laser να σμιλεύσει τον κερατοειδή ανάλογα με την επιθυμητή διόρθωση, αφαιρώντας έτσι βαθμούς μυωπίας, υπερμετρωπίας και αστιγματισμού. Τέλος γίνεται προσεκτική επανατοποθέτηση του κρημνού πάνω στον κερατοειδή και η διαδικασία ολοκληρώνεται χωρίς να απαιτούνται ράμματα ή προστατευτικός φακός επαφής. Μετεγχειρητικά υπάρχει άμεση αποκατάσταση της όρασης και μηδαμινές ενοχλήσεις. Δίνεται φαρμακευτική αγωγή για χρονικό διάστημα 10 ημερών και ο ασθενής μπορεί να επιστρέψει στις καθημερινές του δραστηριότητες και υποχρεώσεις άμεσα.
PRK: Αρχικά γίνεται απομάκρυνση του επιθηλίου του κερατοειδούς είτε χημική (με αραιωμένη αλκοόλη) είτε με Laser ( TransPRK -Transepithelial Photorefractive Keratectomy) . Στη συνέχεια έρχεται το excimer laser να σμιλεύσει τον κερατοειδή ανάλογα με το διαθλαστικό σφάλμα. Στο τέλος της διαδικασίας τοποθετείται ειδικός θεραπευτικός φακός επαφής για 7 ημέρες. Η αποκατάσταση της όρασης είναι εμφανής στις πρώτες ώρες μετά την επέμβαση και συνεχίζει να βελτιώνεται μέσα στον πρώτο μήνα όσο προχωρά και η επούλωση του επιθηλίου.
Τις πρώτες ώρες μετά το χειρουργείο ο ασθενής μπορεί να βλέπει λίγο θολά σαν μέσα από καπνό και να έχει αίσθημα ξένου σώματος, δακρύρροια, τσούξιμο, κοκκινίλα στον επιπεφυκότα, ήπιο πόνο, φωτοφοβία, πονοκέφαλο. Είναι πολύ σημαντικό ο ασθενής να μην τρίβει τα μάτια του, να αποφύγει την επαφή με το νερό (το λούσιμο θα πρέπει να γίνει με το κεφάλι προς τα πίσω και τους οφθαλμούς κλειστούς, όπως στο κομμωτήριο) και το μακιγιάζ τουλάχιστον για 7 ημέρες. Επιπλέον συνιστάται η αποφυγή πολύωρης χρήσης οθονών, οδήγησης για 2-3 ημέρες, εντατικής άσκησης για μία εβδομάδα και του καπνίσματος. Χρησιμοποιούνται ειδικά προστατευτικά καλύμματα στον ύπνο και γυαλιά ηλίου σε εξωτερικό χώρο. Τα μάτια του πρώτους μήνες μετά το χειρουργείο είναι ξηρότερα.
Το ποσοστό επιτυχίας της διαθλαστικής χειρουργικής αγγίζει σχεδόν το 99%. Στο πολύ μικρό ποσοστό που υπάρχει υπολειπόμενο διαθλαστικό σφάλμα (πιο πιθανό σε περιπτώσεις που αρχικά υπήρχε πολύ μεγάλη διαθλαστική ανωμαλία) μπορεί να γίνει συμπληρωματικό laser μετά από ένα χρονικό διάστημα τουλάχιστον 2-3 μηνών για να έχει ολοκληρωθεί η επούλωση και να υπάρχει κερατοειδική σταθερότητα.
Το χειρουργικό αποτέλεσμα είναι ισόβιο διότι η αφαίρεση του κερατοειδικού στρώματoς με το laser είναι μόνιμη. Μπορεί να προκύψει κάποια μεταβολή της διάθλασης του οφθαλμού είτε λόγω φυσιολογικών αλλαγών με την ηλικία (π.χ. μεταβολή της διαθλαστικής δύναμης του κρυσταλλοειδούς φακού) είτε μετεγχειρητικών επιπλοκών (π.χ. μεταβολή της μορφολογίας του κερατοειδούς μετεγχειρητικά, εκτασία…). Οι μύωπες πρέπει να γνωρίζουν ότι δεν διορθώνεται με τη διαθλαστική χειρουργική σχετιζόμενη ανατομική παθολογία (π.χ. κίνδυνος αποκόλλησης) και να αναμένουν και την ανάγκη χρήσης πρεσβυωπικών γυαλιών αργότερα.
Σπάνιες επιπλοκές αναφέρονται: επιμόλυνση, κερατεκτασία, haze (θόλωση), προβλήματα από το flap (πτυχές ή φλεγμονή ή παρεκτόπισή του με τραυματισμό), απώλεια όρασης, ελάττωση του contrast sensitivity, πρόκληση οπτικών εκτροπών, ενοχλήσεις στην όραση τη νύχτα.